Skanowanie 3D i druk 3D XIX-wiecznego eksponatu

W Muzeum Zamoyskich w Kozłówce zrealizowaliśmy skanowanie 3D zabytkowej kanapy w stylu Ludwika XVI. Obiekt został zeskanowany wraz z fotorealistyczną teksturą, co pozwoliło wiernie odwzorować zarówno kształt, jak i wygląd powierzchni mebla. Na podstawie przygotowanego modelu powstał wydruk 3D przeznaczony jako model dotykowy dla osób niewidomych, uzupełniony o tabliczkę w alfabecie Braille, która pozwala zapoznać się z opisem eksponatu.

Muzeum Zamoyskich w Kozłówce

Muzeum Zamoyskich w Kozłówce to jedna z najważniejszych instytucji kultury w Polsce, znana z doskonale zachowanego zespołu pałacowo-parkowego. Pałac, otoczony zabytkowym ogrodem, kryje w swoich wnętrzach bogate kolekcje mebli, obrazów, rzeźb i elementów rzemiosła artystycznego. Placówka jest przykładem muzeum, które konsekwentnie rozwija działalność konserwatorską oraz udostępnia swoje zbiory zwiedzającym w sposób łączący tradycję z nowoczesnością. W ostatnich latach coraz większą rolę odgrywa tu digitalizacja 3D, która wspiera zarówno dokumentowanie zbiorów, jak i ich prezentację w przestrzeni muzealnej.

Kanapa w stylu Ludwika XVI

Zeskanowany obiekt to kanapa określana mianem „millieu de salon" – typ kanapy borne, powstała w drugiej połowie XIX wieku w Warszawie. Mebel został sygnowany przez „Magazyn mebli i gotowych robót tapicerskich L. Mergenthalera” i wyróżnia się charakterystyczną formą oraz bogatymi pikowaniami, które są typowe dla mebli w stylu Ludwika XVI. Tego typu obiekty mają nie tylko wartość estetyczną, ale też historyczną, gdyż odzwierciedlają warszawskie rzemiosło meblarskie drugiej połowy XIX wieku. Dokumentacja 3D takiego mebla jest szczególnie cenna, ponieważ pozwala zachować jego wygląd w formie cyfrowej i wykorzystać dane zarówno w pracy konserwatorów, jak i w działaniach edukacyjnych.

Cel digitalizacji

Celem digitalizacji było stworzenie dokładnej, trójwymiarowej dokumentacji kanapy, która posłuży jako archiwum stanu zachowania obiektu i punkt odniesienia w przyszłych działaniach konserwatorskich. Skanowanie 3D muzealiów jest coraz częściej stosowaną metodą ochrony zbiorów – pozwala na zachowanie ich formy w wysokiej rozdzielczości, a w razie potrzeby umożliwia także ponowne wykorzystanie danych w projektach badawczych i wystawienniczych. W przypadku Muzeum Zamoyskich dodatkowym założeniem było przygotowanie repliki dotykowej, która umożliwia osobom niewidomym i słabowidzącym poznanie eksponatu poprzez dotyk. To przykład, jak digitalizacja 3D wspiera dostępność muzeów i otwiera ich zbiory na szersze grono odbiorców.

Przygotowanie do skanowania 3D

Skanowanie kanapy odbywało się w przestrzeni ekspozycji pałacowej, co wymagało szczególnej ostrożności i odpowiedniego przygotowania. Obiekt pozostawał na swoim miejscu, dlatego wszystkie pomiary wykonaliśmy bez konieczności przenoszenia czy demontażu. Zadbaliśmy o stabilność mebla i bezpieczeństwo jego otoczenia, a także o odpowiednie warunki oświetleniowe, które pozwoliły uzyskać skany wysokiej jakości i przygotować fotorealistyczną teksturę. Przy digitalizacji muzealiów każdy etap musi być dokładnie zaplanowany, aby nie narazić zabytku na ryzyko uszkodzenia.

Skanowanie 3D z fotorealistyczną teksturą

Do rejestracji danych wykorzystaliśmy skanowanie optyczne, które pozwoliło uchwycić geometrię kanapy z dużą dokładnością. Zarejestrowane dane zostały następnie opracowane i uzupełnione o fotorealistyczną teksturę, dzięki czemu cyfrowy model oddaje zarówno formę, jak i wygląd powierzchni mebla. Dzięki temu można nie tylko analizować detale konstrukcyjne, takie jak profil ramy czy kształt nóg, ale również zaprezentować charakterystyczne pikowania i fakturę tkaniny. Tak przygotowany model 3D jest wiernym odwzorowaniem oryginału i stanowi wartościowe narzędzie zarówno dla konserwatorów, jak i dla muzealników planujących działania edukacyjne czy wystawiennicze.

Druk 3D kanapy

Na podstawie modelu 3D przygotowaliśmy fizyczny wydruk kanapy, który pełni rolę modelu dotykowego dla osób niewidomych. Każdy element repliki miał wielkość około 30 cm i był drukowany w całości, bez dodatkowych podziałów. Aby poszczególne fragmenty mogły zostać precyzyjnie złożone, w projekcie wprowadziliśmy specjalne zastrzaski, które pozycjonowały elementy względem siebie i gwarantowały poprawną geometrię całej konstrukcji. Dzięki temu udało się stworzyć trwałą i stabilną replikę, która oddaje kształt oryginalnego mebla i jednocześnie nadaje się do wielokrotnego użytkowania w przestrzeni muzealnej.

Tabliczka w alfabecie Braille

Integralną częścią wydruku 3D była dodatkowa tabliczka z opisem w alfabecie Braille. Zawiera ona podstawowe informacje o obiekcie: nazwę, styl, miejsce i czas powstania oraz sygnaturę warszawskiego wytwórcy. Dzięki temu osoby niewidome mogą nie tylko dotknąć repliki kanapy i poznać jej formę, ale także zapoznać się z jej opisem. Połączenie modelu dotykowego z opisem w Braille to coraz częściej stosowane rozwiązanie w muzeach, które chcą w pełni otwierać swoje zbiory na różne grupy odbiorców i realizować ideę dostępności.

Efekty realizacji

Efektem projektu było stworzenie pełnej dokumentacji cyfrowej kanapy wraz z fotorealistyczną teksturą, która stanowi archiwum i materiał do dalszych prac badawczych. Wydruk 3D w postaci repliki dotykowej umożliwił udostępnienie eksponatu osobom niewidomym i słabowidzącym, co stanowi ogromną wartość edukacyjną i społeczną. Dodatkowo opracowane wizualizacje cyfrowe pozwalają muzeum wykorzystać model w materiałach promocyjnych, na wystawach multimedialnych oraz w publikacjach internetowych. W ten sposób skanowanie 3D i druk 3D nie tylko wspierają ochronę zabytków, ale też zwiększają ich obecność w przestrzeni publicznej.

Znaczenie skanowania i druku 3D w muzeach

Realizacja w Muzeum Zamoyskich pokazuje, jak ogromny potencjał ma wykorzystanie technologii 3D w pracy instytucji kultury. Digitalizacja 3D zabytków umożliwia tworzenie wiernych kopii cyfrowych, które są nieocenione w procesie konserwacji i dokumentacji. Druk 3D z kolei pozwala udostępniać zbiory w formie modeli dotykowych, co znacząco zwiększa dostępność muzeów dla osób z niepełnosprawnościami. Takie projekty pokazują, że technologie 3D nie są już jedynie wsparciem dla specjalistów, ale stają się codziennym narzędziem w edukacji i upowszechnianiu dziedzictwa kulturowego. Bardzo podobną realizację przeprowadziliśmy dla Skanowanie 3D i Druk 3D rzeźb dla Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy im. Leon Wyczółkowskiego